Ontstaan uit een pioniersgeest: Adam, de redactierobot
ADAM, de redactierobot van RTL Nieuws spreekt tot de verbeelding. Maar wie aan een robot met grijparmpjes denkt, heeft het mis. ADAM staat voor Automatische Data Artikel Machine; software die RTL heeft ontwikkeld om uit een dataset hyperlokaal nieuws te genereren met duiding in de look & feel van RTL Nieuws. De redactierobot heeft al twee nominaties in de wacht gesleept: voor De Tegel, categorie Data (2020) en de Sigma Awards, categorie Innovatie (2019). Een interview met Jasper Bunskoek, datajournalist op de onderzoekredactie en een van de bedenkers van ADAM, over de werking en het doel van de redactierobot.
Kun je uitleggen hoe ADAM werkt?
ADAM werkt als volgt: Als datajournalist stel ik een grote dataset samen door verschillende data-feeds te koppelen. Die feeds kunnen bijvoorbeeld van het CBS of de Onderwijsinspectie zijn. Bij de Tweede Kamerverkiezingen hadden we een dataset, opgebouwd uit kolommen en regels, die gekoppeld was aan de uitslagenfeed van het ANP. Elke regel stond voor een gemeente. Vervolgens zijn we voorwaarden gaan schrijven.
Zodra de data uit de feed binnenkwam, liep ADAM de verschillende voorwaarden af. Zodra hij iets tegenkwam wat wij belangrijk vonden en wat we als voorwaarde hadden meegegeven, genereerde hij een artikel. Bijvoorbeeld: stel dat de partij die het grootste wordt nog nooit heeft meegedaan met de verkiezingen. Dan was de voorwaarde dat we dat terug wilden zien in de kop van het artikel.
Bedenk jij als datajournalist de voorwaarden voor een artikel?
Ja, dat klopt. De datajournalisten bepalen de opmaak van een artikel en de voorwaarden. Voor de verkiezingen heb ik samen met een collega-datajournalist een template geschreven, een artikel over een gemeente met een tabel met de uitslag en een grafiek over de opkomst. Vervolgens zijn we voor elk stukje tekst de mogelijke scenario’s gaan bedenken op basis waarvan we de voorwaarden hebben geschreven. Wat willen we vertellen? Wat willen we laten zien als een lezer een gemeente aanklikt op de kaart? Stel: De feed geeft aan dat D66 de grootste partij is in Amsterdam, dan is de voorwaarde: ‘Als D66 de grootste partij is, vul dat aan met ‘De lijsttrekker is Sigrid Kaag’.
In het template staan ook de voorwaarden voor de introtekst en voor de zinnen van een alinea. Zo maken we er een lopend verhaal van met duiding. Omdat we zo werken, is de opmaak van elk artikel gelijk, maar de voorwaarden bepalen het verhaal per gemeente. Als datajournalisten weten we dus wat de uitkomst is. Het is niet zo dat we een hoop data in een blender gooien en dan maar zien wat er uit komt.
Hoe zit het met foutmarges?
We draaien altijd een paar keer proef. Als blijkt dat ADAM een spelfout maakt, dan is het een journalistieke fout die in het template zit. Dat was een van de belangrijkste criteria: wat ADAM genereert, moet kloppen. We plaatsen altijd een disclaimer bij het artikel. Mensen realiseren zich waarschijnlijk niet eens dat een artikel door ADAM is gegenereerd, omdat we zo dicht bij de look & feel van RTL Nieuws zitten. Dan kunnen we ons ook geen fout permitteren.
Is RTL Nieuws lokaal nieuws gaan leveren?
Ik wil er voor waken: Het is beslist niet het doel of de bedoeling om een lokale journalist te vervangen. Mijn voornaamste taak als datajournalist is om in grote datasets naar trends of opmerkelijke feiten te zoeken en die te vertalen naar nieuws. Ik kwam data tegen waarvan ik dacht: dit is te vertalen naar hyperlokaal nieuws.
Dat lieten we eigenlijk altijd links liggen, want RTL is een landelijk nieuwsmedium. We vertellen een landelijk verhaal en hebben altijd een landelijke conclusie. Dat wil niet zeggen dat die landelijke conclusie opgaat voor een gemeente. Dat is juist een van de dingen die we als RTL Nieuws graag willen laten zien: Dit is het landelijke nieuws en dit betekent het voor jou. In die filosofie is ADAM ontwikkeld. We hebben die data en met een druk op de knop kunnen we de lezer gerichter informatie bieden over scholen, verkeersveiligheid, criminaliteit enzovoort. Als we iets met ADAM doen, is er dus altijd een koppeling met ons eigen nieuws.
Heb je een bèta-achtergrond?
Ik was op de middelbare school best goed in wiskunde, maar ik koos voor taal omdat ik journalist wilde worden. Ik ben begonnen bij de Twentsche Courant Tubantia als verslaggever en kreeg de kans om me te ontwikkelen in datajournalistiek. Het is best bijzonder dat een regionale krant daar ruimte voor vrijmaakt. Vervolgens ben ik bij RTL datzelfde gaan doen voor het hele land.
Ik houd van pionieren. Ik ben Tubantia en RTL ook heel dankbaar dat ik de ruimte heb gekregen om te pionieren. Daardoor is ADAM ontstaan. In een brainstorm met de voormalig chef online, Mireille Derks, en de lead data scientist, Daan Odijk, zijn we gaan bedenken hoe we die data met een paar extra handelingen konden vertalen naar artikelen op maat in de look & feel van RTL Nieuws. Dat is het uitgangspunt geweest. Maar zonder hulp van datawetenschappers en webdevelopers had ADAM nooit ontwikkeld kunnen worden.
ADAM was genomineerd voor De Tegel (Nederlandse prijs voor journalistiek, categorie Data, 2020, red.) en voor de Sigma Awards (Internationale prijzen voor datajournalistiek, categorie innovatie, 2019, red.). We hebben beide prijzen niet gewonnen, maar om genomineerd te worden uit een lange waslijst van inzendingen is echt heel tof
Dit artikel is eerder gepubliceerd @inct.nl
Agenda
